Ilık bir Eylül akşamıydı. İlk etüdü sona erdiren zilin peşi sıra öğrenciler yemekhaneye inmiş, girişteki panonun başına toplanmışlardı. Büyük sınıflar boy ve kıdem üstünlüklerini kullanarak listeleri hızla tarayıp kendi adlarını kolayca buluyor, yerlerini kaybetmeden panoya uzak sınıf arkadaşlarına da yıl boyunca oturacakları masanın numarasını haber veriyorlardı.

Yemekhane oturma planı her ders yılının başında yeniden düzenlenirdi. Masa ağabeyleri mutlaka lise son sınıflardan seçilir, her masada farklı sınıflardan öğrencilerin bulunmasına dikkat edilirdi. Böylelikle hem kaynaşma hedeflenir, hem de sınıf arkadaşlarının bir arada bulunmasından kaynaklanabilecek gruplaşma ve haşarılıkların önüne geçilmiş olunurdu.

Listede adını bulan, panonun başından ayrılarak masasına geçiyordu. Akşam güneşi cam kenarındaki masaları tatlı bir kızıllıkla aydınlatıyordu. İyimser ışık oyunları, gri yemekhanenin soğuk atmosferi ile tezat oluşturuyordu.

Masa başlarına ağabeyler oturmuştu. Diğer öğrenciler sandalye yerine kullanılan uzun oturaklara yan yana dizilmişlerdi. Hem acıktıklarından, hem de bir an önce yemeklerini bitirip bahçede top oynamaya can attıklarından yemeğe başlamak için sabırsızlanıyorlardı.

Bir grup hazırlık sınıfı öğrencisi ise hala panonun başındaydı. En öndekiler ayak parmaklarının ucunda yükselerek panonun üst kısmına raptiyelenmiş listelerde yazılanları okumaya çalışıyor, arkada kalanlar ise çaresizlik içinde sağa sola bakınıyorlardı. Sudan çıkmış balığa dönmüş çocuklar, yirmi dört saat içerisinde önce dolaplıkta, sonra bavul odasında, sonra yatakhanede, sabahleyin sınıfta, birkaç saat önce etütte yaşadıklarına benzer bir acemilik ve çaresizlik içinde şimdi de yemekhanede, yatılı hayatının çetrefilli düzenine ayak uydurmaya çalışıyorlardı.

Sona kalan sarışın çocuk da nöbetçi öğretmenin yardımıyla yerini öğrendi ve tamamı esmer öğrencilerden oluşan masanın köşesine ilişti. Aynı anda masadakiler, yemekhanedeki herkesle birlikte ayağa kalktılar. Sarışın çocuk da onları taklit edip, hazır ola geçti.

Nöbetçi öğretmen liselerden tıknaz, gürbüz bir çocuğa duaya başlaması için işaret verdi. Ve çocuk, göğsünü şişirerek, avaz avaz bağırmaya başladı.

“Tanrımıza hamdolsun.”

Öğrenciler aynı sözcükleri haykırarak tekrar ettiler. Ses öyle gür çıkmış, yemekhanenin çıplak duvarlarında adeta patlayarak öyle güçlü yankılanmıştı ki, bu sahneye ilk kez tanık olan birinin tüylerinin diken diken olmaması mümkün değildi.

Sarışın çocuk da soluğunu tutmuş, kirpiklerini kırpıştırarak bu yemekhane geleneğini kavramaya çalışıyor, endişelensin mi gururlansın mı, kestiremiyordu.

Bir an için masa ağabeyiyle göz göze geldi. Uzun boylu, geniş alınlı, çatık kaşlı biriydi. Yüzünden, göğsünden, hatta parmaklarından gür, simsiyah kıllar fışkırıyordu. Çocuğa gülümsemeden göz kırptı.

“Milletimiz var olsun.”

Gürbüz liselinin yüzü bağırmaktan morarıyor, şah damarı parmak genişliğinde şişiyordu. Bütün yemekhane bir kez daha onun sözlerini tekrarladı. Sarışın çocuk da ikinci kelimeden itibaren diğerlerine katıldı.

Kısa bir sessizliğin ardından bu kez ses yemekhanenin diğer ucundaki nöbetçi öğretmenden yükseldi:

“Afiyet olsun.”

Sarışın çocuk ne olduğunu anlamaya çalışırken tüm öğrenciler hep bir ağızdan karşılık verdiler:

“Sağol.”

Kurşun gibi patlayan bu son sözcüğün ardından herkes yerine oturdu. Yemekhane çekiştirilen masa ve bankların gıcırtılarından, metal tabak ve bardak çınlamalarından, çatal bıçak seslerinden, konuşma ve gülüşmelerin üst üste binmesinden oluşan telaşlı bir uğultuya gömüldü.

Sarışın çocuk herkesten sonra oturdu. Diğerlerini gözlemleyerek nasıl davranması gerektiğini anlamaya çalıştı. Herkes sırayla masanın ortasında üst üste dizili metal tabaklardan ve onların yanına yığılmış çatal kaşıklardan birer tane alıp önüne koyuyor, ekmekliğe uzanıp, kalın dilimlenmiş bayat görünümlü ekmeklerden ikişer üçer dilimi tabaklarının yanına yığıyor, çelik sürahilerden metal bardaklarına su dolduruyordu.

Sarışın çocuk da onlar gibi yaptı. Sürahi biraz ağırdı, suyu azıcık dışarı döktü ama kimse görmeden tabağını suyun üstüne çekerek kusurunu gizledi.

Masa ağabeyi, dağıtım için kendisinden sonra masanın en kıdemlisini görevlendirdi. Gözlüklü, üç numara saçlı, uzun boylu bir çocuktu. Çoğu yatılı gibi o da yaşından olgun görünen, ciddi, biraz da asık bir yüz ifadesine sahipti.

İsmi Erdoğan’dı. Ayağa kalktı. Karavanalardan birini kendine doğru çekti. İçindeki büyük kaşıkla önce masa ağabeyinin tabağını ağzına kadar doldurdu. “Buyur Ali Abi” diyerek, dikkat ve saygıdan hafif eğilerek uzattı. Sonra sırayla çorbayı diğerlerine bölüştürdü. Herkese dörder kaşık düşerken, sarışın çocuğa iki buçuk kaşık kaldı. Erdoğan elini açıp, sırıtarak:

“Nedecen?” dedi. “Sona kalan, umduğunu değil bulduğunu yer.”

Diğerleri çorbalarını kaşıklamaya başlamışlardı bile. Sarışın çocuk ağzına lokma atmadan yutkundu. Öğle tatilinde postaneye, annesi ile babasına telefon açmaya gittiğinden yemek yiyememişti. Açlıktan hafif hafif başı dönüyor, yemeğe saldırmamak için kendini zor tutuyordu. Öte yandan dağıtımdaki adaletsizlik kanına dokunmuştu.

“Diğer karavanalarda da ben mi sona kalacağım peki?” diye sordu.

Erdoğan, ekmeğinin yarısını çorbaya batırmış, ağzına sokmak üzereydi. Başını çevirip kaşlarını çatarak:

“Bütün sene sona kalacaksın, paşa çocuğu.” diye homurdandı. “Bu masadakilerin hepsi geçti bu yollardan. Hesap soran hazırlık bebesine de ilk defa rastlıyorum.”

Diğerleri şişik yanaklarıyla sırıtıp, kafa sallayarak Erdoğan’ı onayladılar. Sarışın çocuk başını öne eğdi. Ekmeğinden birkaç parça koparıp tabağının içine attı. Bebekliğinden beri yaptığı gibi ekmek lokmalarını çorbaya gömdü ve kaşıklamaya başladı.

Ali bu diyaloğu, bakışlarını tabağından kaldırmadan dinlemişti. İri pirinçli, ılık ezogelin çorbasını yutarken, okuldaki ilk günü geldi aklına. Yatakhane ağabeyi tarafından cam kenarındaki ranzanın üst yatağına gönderilişi… Bütün yılı iki metre yükseklikten betona düşme korkusu ile geçirmesi yetmiyormuş gibi, macunsuz pencere aralığından esen ayaz yüzünden zatürreye yakalanışı…

Ekmeğin kabuğundan bir parça koparıp ağzına attı. Sakız gibi çiğnemeye koyuldu. Etütte hemşehrisi Yücel’e ödev sorduğu için yediği tokat düştü aklına. Başkalarının önünde yediği ilk dayaktı. İnfaz anını beklerken yaptığı gibi, sımsıkı sıktı gözlerini. O zamanlar teni de kalbi gibi narindi: Tokadın sızısı dinmek bilmemişti.

Su bardağı kafasına dikti. Ağzında çelik kokusu kaldı. En sevdiği arkadaşlarıyla sınıfın ortasında düello (tek el arkada, ağabey saymayı bitirip “…üç” deyince diğer elle karşısındakinin yanağına kim önce tokat atacak kapışması) yapmak zorunda bırakılışları geçti gözünün önünden. Öyle çoktu ki sayıları, tokatlar birbirine karıştı.

Son lokma ağzında büyüdü. Düelloda bazen ilk o yapıştırırdı. Bir anlık zafer duygusu yaratırdı bu. Çok geçmeden yerini vicdan azabına bırakırdı. Bazen ummadığı şiddette bir şamar yerdi. Artık nereye isabet etmişse, yanağındaki, kulağındaki acı bir yana; kendini ihanete uğramış hisseder, etüttekilerin önünde arkadaşından dayak yemenin utancıyla kızarırdı. Bazen de iki kurban birbirlerine kıyamayıp yeterince sert vurmamışlarsa eğer, ağabey her ikisini de yanına çağırıp, okkalı birer tokatla cezalarını keserdi. Bu ağır ceza tokatlarından yiyen, sırasına dönerken mutlaka sendelerdi.

Kaşığı çorbaya daldırıp çıkardıkça belleğindeki tozlu yatılı bavulundan yeni acımasız zulüm metotları dökülüyordu. Sonradan arkadaşları ile gülüp hafife almaya çalıştıkları, ama kendini sarışın çocuğun yerine koyunca, boğazını düğümleyen üst sınıf işkenceleri…

Orta sondayken, psikopat bir etüt ağabeyleri vardı: Sivilceli Süleyman. Sevdiği kızın başkasıyla çıkmaya başladığı günün akşamında, çıt çıkaranı kürsüye çağırmış, pergel ucunu kurbanının parmakları arasında tık tık gezdirmişti. Gitgide hızlanıp sertleşen vuruşlar, pergelin sivri ucu parmaklardan birine ya da aralarındaki deriye saplanıncaya kadar sürmüştü. Etütteki herkesin eli az çok kanayıncaya dek bu gerilim dolu seanslar devam etmişti.

O akşamdan kalma iz var mı diye parmaklarını incelerken de zihni durmadı. Bahçede maç yaparken üst sınıfların sahaya el koymasına itiraz edilemediği gibi, bu durumdan hoşnutsuzluğunu belli edenler bir de üstüne meydan dayağı yerdi.

Evden getirdiği yiyeceği ağabeylerle paylaşmayanın kilidi kırılır, dolabı boşaltılırdı. Kışın en soğuk günlerinde küçük sınıfların battaniyeleri sırra kadem basardı. Ağabeylerin çift battaniyeyle yattıklarını herkes görür ama kimse gıkını çıkaramazdı.

Masadakiler çorbalarını bitirmiş, Ali Ağabeylerinin tabağını Erdoğan’a uzatmasını bekliyordu. Ali ekmekle iyice sıyırdığı tabağını elinin tersiyle itti. Erdoğan formika masada kayan tabağı yarı yolda yakaladı. İçine kuru köftelerden en iri ve iyi pişmiş üç tanesini koydu. Yanına dolu bir kaşık patates kızartması ekleyip geri uzattı. Patates kızartmaları fazla yağlı ve yumuşak görünüyordu ama tombul köfteler iştah açıcıydı.

Sarışın çocuk köfteye bayılırdı. Ağabeyin tabağını görünce gözleri parladı.

Erdoğan ikinci en iyi üç köfteyi kendine aldı. Orta sona giden Halim ayağa kalkıp karavanaya doğru iyice eğildi. Bütün köfteleri tek tek inceledi. Ve en büyük üç tanesini Erdoğan’a işaret etti. Sonrakiler sırayla sayıları giderek azalan köfteler arasından seçme haklarını kullandılar.

Ve nihayet sıra sarışın oğlana geldi. Yerinden kalkıp, tabağını uzattı. Erdoğan ince kuru bir köfte ile iki tane kısmen yanık, uçları kopuk kalıntıyı tabağa hoyratça fırlattı. Köfteler tabakta lastik gibi sekti. Yanık olanın ucundan bir parça koptu. Erdoğan kalan az sayıdaki kararmış patates kızartmasını da köftelerin üstüne boca ettikten sonra, tabağı çocuğa doğru ittirdi.

Sarışın çocuk kağıt gibi bembeyaz bir yüzle yerine oturdu. Erdoğan karavanada kalan son köfteyi kaşıkla yakaladı:

“Bugün bir tane fazla köfte düşmüş masaya Ali Abi. Afiyet olsun.” diyerek Ali’nin tabağına bıraktı.

Yerine oturur oturmaz ekmeğin köşesini eliyle ikiye böldü. Köftelerinden birini arasına koyup sandviç yaptı. Bir ısırıkta yarısını mideye indirdi.

Sarışın çocuk önce kendi tabağına, sonra Erdoğan’ın iri köftelerine, sonra da Ali’nin ağzına kadar dolu tabağına baktı. Çatal elinde, öylece kalakaldı.

Masadakiler, yemekhanede nadir çıkan kuru köftenin tadına doyasıya varabilmek için tek kelime konuşmuyor, iştahla lokmalarını çiğniyorlardı.

Sarışın çocuk burnunu çekti. Sonra bir kez daha. Ali göz ucuyla onu izliyordu. Çocuğun omuzları şöyle bir kalkıp indi. Sonra bir kez daha… Hıçkırmaya başladı. Ali metal su bardağını doldururken bir damla gözyaşının yanık köftelerden birinin üstüne düştüğünü gördü.

Diğerleri yemeklerine dalmıştı. Ali usulca başını çocuğa yaklaştırarak:

“Senin adın ne?” diye fısıldadı.

“Tamer”

“Ne oldu Tamer? Derdin nedir?”

Çocuk konuşmak istemedi. Başı öne eğikti. Ali’nin kocaman, güçlü eli omzunu sıkınca, mecburen bakışlarını kaldırıp ona çevirdi. Ali dikkatle ona bakıyordu. Bu okulda ilk kez biri ona böyle sevecen; akrabası ya da komşu çocuğu filanmış gibi, onu önemseyerek bakıyordu.

Bu bakış Tamer’in ev özlemini kabarttı. Okul bahçesinde tek başına kaldığı an içinde açılan çatlak büyüdü. Büyüdü… Ve o çatlağın içinden sızan yaşlar gözlerinden akmaya başladı.

Diğer çocuklar ağladığını fark edecek diye ödü patlıyor, burnunu silme bahanesiyle gözyaşlarını kurulamaya çalışıyordu.

“Köfteler mi canını sıktı?” diye sordu Ali.

Tamer konuşamadı. Başını usulca aşağı yukarı salladı.

“Az mı geldi?” diye sordu bu kez Ali.

Tamer koluyla gözlerini kurularken:

“Evde babam kestane dağıtırken bana hep birkaç tane fazla verir.” diye fısıldadı. “Sucuk yapılırken benim halkalarım daha kalın kesilir. Annem sevdiğimi bildiği için köfteleri hep…” Yutkundu. İç çekerek devam etmeye çalıştı. “Burdaysa…”

Sözlerini tamamlayamadı.

Hıçkırarak ağlamaya başladı.

Masadaki herkes donakalmıştı.

Ali bir kendi tıkabasa dolu tabağına bir de Tamer’inkine baktı. Kulaklarına kadar kızardı.

Elini bir kez daha Tamer’in omzuna koydu. Bu kez masadaki herkesin duyabileceği kadar yüksek bir tonda:

“Bak Tamer Kardeş.” dedi. “Bu masadaki herkes annesinin kuzusu. Babasının aslanı, kaplanı… Onlar da evlerinde özel muamele görüyorlar.” Derin bir nefes alıp devam etti: “Yani benden sizinkilerin yaptığı gibi sana ayrıcalık tanımamı, herkesten fazla yemek dağıtmamı bekleme.”

Tamer ağlamayı kesmiş, ıslak kirpiklerini kırpıştırarak Ali’yi dinliyordu.

Ali ise sanki gözlerinin önünden koyu renk bir perde kalkmış gibi, etrafındaki her şeyi daha berrak ve uyum içinde algılıyor; Tamer’in gözyaşlarındaki pırıltının, kendi çocukluğunun üzerine düşmüş gölgeyi aydınlattığını hissediyordu.

Diğerlerine bakarak konuşmaya devam etti:

“Öte yandan yatılı orman kanunlarına da son veriyoruz bundan böyle arkadaşlar. Bu masada yaşı, sınıfı ne olursa olsun hiç kimse diğerinden daha değerli ya da değersiz değil. Herkes eşit paylaşacak, eşit yiyecek, eşit içecek. Hiç kimsenin gözü ya da aklı başkasının tabağında kalmayacak.”

Masada çıt çıkmıyor, hiç kimse ağzındaki lokmayı çiğnemiyordu.

Ali fazla köftesini önce ortadan ikiye, sonra da o iki parçayı üçe ayırdı. Altı ufak lokmanın beşini sırayla çatalına takıp, diğer çocukların tabaklarına bıraktı.

Erdoğan yemeğinin çoğunu bitirmiş, en iri köftesini sona bırakmıştı. Önce tabağına, sonra güneşin tüm kızıllığını yüzüne toplamış Ali’ye ve en son iç çekmeye devam eden sarışına baktı.

Çatalını köftesine sapladı. Tamer’in tabağına bıraktı.

Tamer, bir köfteye, bir Erdoğan’a, bir Ali’ye baktı. Erdoğan’la Ali’nin gülümsemelerine mahcupça karşılık verdi. O da kararlılıkla çatalına sarıldı. Yanık köftelerinden birini aldı. Erdoğan’ın tabağına koydu.

Ali ikisine de “aferin” der gibi başını salladı. Erdoğan, Tamer’e göz kırptı. Tamer akraba ziyaretlerinde kendisine göz kırpan ağabeyler karşısında olduğu gibi yine göz kırpmayı beceremedi. Ağzını burnunu yamultup, gözlerini kapayıp açarak, tuhaf mimikler yaptı.

Masadakiler hep birlikte Tamer’in bu sevimli haline güldüler. Bir yabancıyla alay eder gibi değil, kardeşlerini bağırlarına basar gibi güldüler. O akşam, Ali’nin masasındakiler, hayatlarının en lezzetli köftelerini yediler.

Sabah dokuz dedin mi Kariye Müzesi’nin önündedir. Sol elinde bir salkım çıngıraklı topaç. Sağ elinde ucuzundan bir dal sigara. Yakalar kalkık. Surat asık.

Turist olmaz pek o saatlerde. Olsun da istemez. Olmasın diye biraz erken gelir zaten. Tarihi kiliseye karşı oturur. Dumanı basar ciğerine. Arka taraftaki Pembe Köşk adlı kafeden tanıdık bir ezgi yükselir muhakkak. Romana tüm ezgiler tanıdık… Alır onu, kendi tarihine götürür.

Derme çatma da olsa baba yadigarı pembe bir evinin, cadaloz da olsa bir anasının, alkolik de olsa bir ağabeyinin, şaşı da olsa iyi göbek atan bir kız kardeşinin, veresiye veren bir bakkallarının, hastalansa hastaneye yetiştirecek, evlense kendisinden çok oynayacak komşularının olduğu zamanlara…

Her günü, her gecesi ayrı şenlik, şamatayla geçen; her türlü pislikle güzelliğin; kavga dövüşle eğlencenin; insanlarla, atların, tavukların, güvercinlerin koyun koyuna yaşadığı; dünle yarın dışında herkese, herşeye eyvallah denen kalaylı, dantelli zamanlara…

Romanların hafızası pek güçlü değildir aslında. “Ama bin yıl be kardeşim.” diye iç çeker, bir ucunu sarı topacın çıngırağına bağladığı ipin diğer ucunu işaret parmağına dolarken. “Bin yılın hafızası vardı Sulukule’de.”

Daha o kundaktayken cümbüşçü babası bir meyhane kavgasında kim vurduya gittiğinden, anası müzisyen olmasına izin vermemiştir. Ama kulağına iki nota çalınmayagörsün kanı kaynar, gizliden tempo tutmaya başlar; şu an işaret ve orta parmaklarının eklembacaklıları andıran devinimlerle topacın kafasına inip kalkması ondandır.

Sepet örmüş, atla talaş taşımış, simitçilik, tombalacılık, hurdacılık yapmış, güvercin yetiştirmiştir. Hiçbir meslekte sebat edememiş, aniden kapısını vurup çıktığı işlere geri dönebilmek için sonra çok yalvarıp yakarmış; tekrar kabul edildikten birkaç gün sonra yine firar etmiştir. Çıldırttığı ustasının, arkasından: “Ulan fırdöndüüüü!” diye avaz avaz bağırdığı gün, “Fırfır Hüsnü” diye anılmaya başlamıştır.

İzmaritini topuğuyla ezip, ayağa kalkar. Müzenin önünde volta atmaya başlar. Kafedeki tek tük yerli müşteriyi saymazsak ortalık bomboştur. Bir tur daha atar.

Geri döndüğünde, az önce oturduğu kaldırımda kara, iri bir köpek yatıyordur. Başını iki yana sallar. Ağzı açılmaz. Güldüğü kısılan gözlerinden, uzayıp derinleşen kırışıklıklarından anlaşılır. Topacı fırlatır kara köpeğe doğru. Ucundaki çivi tam hayvanın kıçına çarpacakken ipi ani bir hareketle gerisin geri çeker. Sarı topaç, parmaklarını açarak iyice düzleştirdiği avcunun içinde dönmektedir şimdi.

İşte ömrü böyle topaç gibi fır fır dönüp durmakla, çivisini bir türlü toprağa sabitleyemediğinden, güç bela ele geçirdiklerini etrafa saçmakla geçmiştir.

Topaç durunca kafenin masalarını saymaya başlar sıkıntıdan. Saymaktan da sıkılır… Mahalledeki devriye evlerini saymak da zordu bir ara… Her odasında ayrı eğlence yapılan tam otuz iki ev… Her birinde yirmi beş, otuz müzisyen… Onlarca dansöz… Otuz simitçi… Bir o kadar çekirdekçi. (En çok parayı çekirdekçilikten kazandığını hatırlar.) Yirmi otuz ayak işçisi. İstanbul’un her semtine müşteri taşıyan yirmi beş taksi şoförü… Zeki Müren’in, Müzeyyen Senar’ın eğlenmeye geldiği zamanları Sulukule’nin altın çağı diye anlatır büyükler. O günleri görmek nasip olmadıysa da, Fırfır Hüsnü’nün gençliği de lale devridir en azından.

İçi cız eder. Ateş basar birden. Yerinden fırlar. Hızlı hızlı yürür. Azıcık sakinleşince yavaşlar. Müzenin dış cephesine gerilmiş vinillere yaklaşır. Mozaik resimlerinden birindeki tavus kuşuna takılır gözü. Aklına Aysel düşer.

Ne aşıktı ona! Romanlar ayran gönüllü olur derler, onunki süzme yoğurttu o sıralar. Kız kardeşiyle aynı devriye evinde dans eden Aysel’in adeta uydusu olmuş, bir dönem fır fır dönmüştü etrafında.

Aysel de ona karşı boş değildi, hani. Herkese mavi boncuk dağıttığını söylerdi Gırnatacı Nuri ama… Ona karşı bir başkaydı. Tavus kuşu gibi uzun kirpiklerini kırpıştırıp badem gözlerini gözbebeklerine nişanladığı müşterilerden az çekirdek istememiş, Hüsnü düğün parasını biriktirip de onu bir an önce alsın diye beybabalara az cilve yapmamıştı.

İçi daralmaya başlar yine. Tavus kuşunu kovalayıp, Pembe Köşk’ün masalarına yönelir. Henüz afyonu patlamamıştır müşterilerin. Kimsenin gözünün topaç görecek hali yok.

Nurten’i surlara götürdüğünü duyunca mı suratına tokadı yapıştırmıştı Aysel, fırdöndü oynayıp çeyiz parasını kaybettiğini öğrenince mi; çatar kaşlarını ama hatırlayamaz.

İpi çabucak sarar topacın çivisinin çevresine. İki parmağı ile konik tahtayı ortasından sıkı sıkı kavrar. Sertçe fırlatır. Kız kardeşine sevdalı delikanlının, pembe evlerinin camlarını bir bir aşağı indiren taşları fırlattığı gibi hırçın ve kararlı.

Yemin billah, kız kardeşinin kemancıyı sevdiğinden haberi yoktu, delikanlıya söz verip parasını aldığı sırada. Fırdöndü oynamıştı evet, ama niyeti o parayı büyüterek, onlara dillere destan bir düğün yapmaktı. Ne dese boş; ismi fırfıra çıkmıştı bir kere, sabaha kadar yemin etse kimseyi inandıramazdı.

Dönerek inen topaç parke taşlarından birine temas eder etmez, ipi yukarı çeker. Avcunun içine alıp, orada döndürmeye devam eder.

Kıyak günleri olmuştu ama hayatını hiçbir zaman şu topaç gibi avucunun içine alamamıştı. Kentsel dönüşüm meselesi konuşulmaya başlandığında mahalleli ile bir olup isyan bayrağını çekmişti. Ama devletin, belediyenin kararlılığını görünce ilk dönenlerden olmuştu. “Hangi devlet, hangi devirde, hangi çingeneye kulak asmış ki? Nasılsa alacaklar evlerimizi elimizden, bari daha fazla para koparmaya bakalım.” diyerek kendini savunmuştu.

Köpürmüşlerdi ona yine. “Yalnızca evlerimizi değil, komşuluğumuzu, mesleklerimizi, kültürümüzü, hayatımızı yıkacaklar. Anlamıyor musun ulan Fırfır?” diye yüklenmişlerdi.

Anlamıştı anlamasına. Herşeyin iyisini, doğrusunu anladığı gibi bunu da almıştı kalın kafası. Ama her zamanki gibi iş işten geçtikten sonra… Şehrin 40 km dışına yapılan dairelerinin taksitlerini, aidatını ödeyemeyince; atlarını, tavuklarını yanlarında götüremeyince; o çevrede iş bulamayınca, buralara gelmek için harcadığı yol parası çoğu gün kazancını aşınca; kız kardeşi güneye iş bulmaya giden kemancıyla kaçınca; içki alacak paraları, veresiye satan bakkalları kalmayınca; alkolik ağabeyi camı açıp kendini beşinci kattan aşağı bırakınca; anasının yorgun kalbi bütün bunlara dayanamayıp uykusunda durunca…

Müzeye yönelen bir turist kafilesi görünce omuzları kendiliğinden dikilir. Hızla ipi topaca sarar. Tüm gücüyle fırlatır. Rahmetli Darbukatör Remzi’den öğrendiği gibi avucunda dönen topacı göstererek gruba yaklaşır.

Uğursuz daireyi elden çıkarıp, artık lüks bir siteye dönüşen eski mahallesine yakın kiralık bir odada yaşamaya başladıktan sonra komşu olduğu, eskinin iyi müzisyenlerinden Darbükatör Remzi sayesinde başlamıştır bu işe.

“Bu millette ne cüzdan ne de gönül zenginliği kaldı be Fırfır.” dediğini hatırlar bir gece portakal sandığının üzerinde rakı içerek, talihli bir günün hasılatını ezerlerken.

“Ben turistten başkasına çalışmam artık. Yüzleri güler. Kafaları hinliğe çalışmaz. Dolar’ı, Euro’yu trink basarlar. Bir de meşhurmuşsun gibi seninle fotoğraf çekinirler. Zaten biz de turist sayılırız kendi memleketimizde. Öyle değil mi Fırfır?”

Turist kafilesinden orta yaşlı, etine dolgun bir kadın, kısa saçlı arkadaşına topaççıyı göstermektedir. Fırfır Hüsnü, zokayı yutan avına hızla yaklaşır. Kadınlar gülümseyerek, topacın fiyatını sorarlar. Fırfır Hüsnü, bir avucunda sarı topacı döndürmeye devam ederken diğer eliyle rakamı işaret eder. Kısa saçlı turist, bütün kafileye birer tane hediye etmeye karar verir.

Fırfır Hüsnü yerlere kadar eğilerek topaç salkımının yarısını kadına uzatır. Nasıl çevirmesi gerektiğini birkaç kez uygulamalı gösterir. İki kadın pür neşe parayı verdikten sonra hatıra fotoğrafı çektirmek isterler.

Fırfır Hüsnü şevkle, her zamankinden daha hızlı çevirir sarı topacı. Parmaklarını iyice açar. Elini ileri uzatır. Avcunu düzleştirir. Kadınlar iki yanına geçip poz verirler. Fırfır Hüsnü’nün ağzı açılmaz. Güldüğü kısılan gözlerinden, uzayıp derinleşen kırışıklıklarından anlaşılır.

O sırada oynak bir parça yükselir Pembe Köşk’ten. Fırfır Hüsnü’nün, topaç salkımını tutan parmakları bacağına belli belirsiz vurarak tempo tutmaya başlar.

Delikanlı cam kenarındaki koltuğa ilişmiş, elinin tersiyle buğulanmış otobüs camını siliyor. Cam yer yer donmuş; sabahtan beri aralıksız kar yağıyor. Delikanlının gözü, buz tutmuş kaldırımda dikilen adamla kadında. Orta yaşlı çiftin gülümsemeye çalışan buruk ifadelerinden, çocuklarını uğurlamak üzere orada oldukları anlaşılıyor.

Baba soğukkanlı; arada elini indirip cebine sokuyor. Anne ise kanat çırparcasına, hiç durmadan el sallıyor. Aniden duruyor sonra. Salladığı elini ahize tutar gibi kulağına götürerek, İstanbul’a varınca telefon açmasını işaret ediyor. İstediği tepkiyi alınca yine kaldığı yerden el sallamaya devam ediyor.

İkisinin de ağızlarından buhar çıkıyor. Delikanlı onları şimdiden özlüyor. Rüzgar, kar tanelerini yukarı doğru üflüyor. Minik, beyaz kelebekler gibi yükseliyorlar. Düşmüyor, uçuşuyorlar. Yukarıdan gelen diğer kar tanelerine karışıyorlar.

Zaman da kar gibi asılı kalmış. Otobüs çalışıyor ama hareket etmiyor. Sevdiklerini yolcu etmeye gelmiş bir avuç insanın elleri havada, aşağı inmiyor. Yolcular dakikalardır onlara karşılık veriyor. Hiç kimse ayrılıktan memnun değil. Öte yandan herkes içinden otobüsün bir an önce yola çıkmasını ve bu bunaltıcı sahnenin sona ermesini diliyor.

Nihayet otobüs geri geri hareket ediyor. Eller son bir gayretle, daha hızlı sallanmaya başlıyor. Araç tıslayarak birkaç manevra yapıyor.

Delikanlının annesi ile babası oğullarını son bir kez görecekleri noktaya hareketlenerek el sallamaya devam ediyorlar.

Ve otobüs garajdan çıkarak gaza basıyor. Herkes derin bir oh çekiyor. Yorgun düşmüş eller istirahate çekiliyor.

Delikanlı bir aydır keyfini sürdüğü güvenli, konforlu, şefkat dolu hayatla vedalaşmanın sızısını duyuyor içinde. Annesi ile babasının bir kar küresinin içindeki biblolar gibi dakikalarca soğukta bekleyişleri gitmiyor gözünün önünden; kendisini her zamankinden daha borçlu ve zayıf hissediyor.

Karlı manzaraya dalgın dalıp gitmişken burnuna nane kokusu geliyor. Başını kokudan yana çevirince ağzı açık şeker paketiyle karşılaşıyor. Sonra da onu uzatan eli takip ederek kavruk yüzlü gençle göz göze geliyor.

“Alır mısın?”

Delikanlı, Anadolu insanının geri çevrilmekten hoşlanmadığını biliyor. Aslında limon kolonyası ve nane şekerini hiç sevmez. Yine de gülümsemeye çalışarak paketten bir tane alıyor. Ağzına atıyor.

“Benim adım Mustafa” diyerek bu kez diğer elini uzatıyor, genç. Kısa boylu, kemikli yüzlü, kara gözlü… Çenesinde tıraşlanmış bir tutam sakal olmasa, köse sayılır. Sırtında siyah ekoseli kahverengi bir ceket var. Delikanlı kaç yaşında olduğunu tahmin edemiyor. Tokalaşıp, o da kendini tanıtıyor.

“Üniversite öğrencisi misin?” diye soruyor Mustafa.

“Evet.”

“Hangi fakülte?”

“İşletme. İstanbul İngilizce İşletme.”

Bu cevabıyla Türkçe İşletme kazanan birine en az otuz puan fark attığının altını çiziyor. Mustafa’nın da hemşehrileri gibi “işletmeyi bitiren ne iş yapıyor” diye sormasını bekliyor.

“Lisan bilmek güzel şey.” diyor Mustafa. “Her geçen gün eksikliğini daha fazla hissediyorum.”

Kapalıçarşı’da, otelde filan mı çalışıyor acaba diye düşünüyor, delikanlı.

“Sen ne için gidiyorsun İstanbul’a?” diye, o soruyor bu kez.

“Ben de üniversiteye.” diye yanıtlıyor Mustafa. “Tıp okuyorum.”

Delikanlı şöyle bir doğruluyor.

“Öyle mi?” diye sorarken gencin yüzüne ilk kez bu kadar dikkatli bakıyor. “Kaça gidiyorsun?”

“Orası biraz karışık. İkinci yılım ama birin derslerini alıyorum.”

Muavin başlarında dikiliyor. Konuşmaya ara verip ellerini açıyorlar. Muavin avuçlarına limon kolonyası döküyor.

“Tıp çok zor diyorlar. Ağır mı geldi dersler?” diye soruyor delikanlı.

“Gitmedim ki okula, ağır gelsin.” diye kısa kesiyor Mustafa, kolonyalı eliyle yüzünü sıvazlarken. Kendisi hakkında konuşmaktan hoşlanmadığını belli eden gergin bir hareketle belden yukarısını koridora doğru eğip, ön camdan yolu izlemeye koyuluyor.

Bir süre konuşmuyorlar. Delikanlı başını cama yaslayarak dışarı bakıyor. Mustafa ile laflamalarının yuva özlemini unutturduğunu fark ediyor. Canı yeniden sıkılmaya başlayınca sohbet açmayı deniyor.

“Sivas’ta mı okudun liseyi?”

“Evet” diye yanıtlıyor, Mustafa. Az önceki soğukluğundan eser yok. “Annem okuma yazma bilmez benim. Babam desen ilkokul terk. Yalnız sen değilsin yani Tıp Fakültesi’ni kazanmama şaşıran.”

Mustafa’da neyin tuhaf olduğunu anlamaya çalışıyor delikanlı. Toy mu olgun mu, cahil mi bilge mi, mesafeli mi cana yakın mı, dürüst mü yalancı mı? Hiç belli etmiyor.

“Yurtta mı kalıyorsun?”

“Evet. Geçen yıl Edirnekapı’daydım. Bu sene Fatih’e geçtim.”

“Niye değiştirdin?”

“Her şeyi böyle kurcalar mısın sen?”

Yine o buz gibi bakışlar…

“İlginç bulduklarımı.”

“İlginç değilim ki ben. Baksana beni kimse uğurlamaya bile gelmedi. Seninkilerse neredeyse kurban keseceklerdi arkandan.”

Alaycı bir gülümseme yerleşiyor şimdi de yüzüne.

“Pek doyamadık birbirimize de ondan. İlkokuldan sonra hep evden uzakta okudum. ”

“Bizde herkes kendi derdindedir. Anamdan gayrı kimse hislerini açığa vurmaz. ”

Yollar bembeyaz. Otobüsün silecekleri deli gibi çalışıyor, kaşla göz arasında ön camı örten tipiyle köşe kapmaca oynuyor. Delikanlı, kısa bir tereddüdün ardından Mustafa’nın üstüne gitmeye karar veriyor.

“O yüzden mi anlatmıyorsun geçen yıl olanları?”

Mustafa dudağını büzüyor. Hoşlanıyor mu sorudan geriliyor mu; yine anlaşılmıyor.

“Ne yapacaksın ki benim hikayemi?” diye soruyor.

“Ne bileyim… Benim için ilk dönem tam bir hayal kırıklığıydı. Allah’ın dağında bir fakülte… Liseli gibi servisle okula gelip giden tipler. Okuyan yok. Tiyatroya, operaya giden yok. Şehri tanıyayım, kendimi geliştereyim diyen yok. Kızlı erkekli eğlenmeyi becerebilen bir grup yok… ”

Mustafa gözünü kısmış. Sabit bir noktaya bakıyor. Dalmış ya da bir şey hatırlamaya çalışıyormuş gibi… Delikanlı devam ediyor.

“Sanırım diğer üniversitelerin de benimki kadar sıkıcı olup olmadığını merak ediyorum. Ya da bundan sonrasını daha ilginç hale getirmek için tavsiye…”

Mustafa aniden delikanlıya dönüp sözünü kesiyor.

“Bizim okulda dersler çok ağır. Hayat sizinkinden daha eğlenceli değil yani.” Alnı kırış kırış oluyor. “Doğrusu, okuldaki insanların ne yaptığını…” Dudağını büküyor: “Çok da iyi bilmiyorum.”

Otobüs Yozgat’ta mola verince, Mustafa rahat bir nefes alıyor. “Çay içelim mi?” diye soruyor. Yanıtını beklemeden ayağa kalkıyor.

Boyunun ne kadar kısa olduğunu o zaman anlıyor delikanlı. Kapı açıldıktan sonra otobüsün içi hızla soğuyor. Paltosuz, tesise doğru koşuyorlar. Tipi iyice yoğunlaşmış.

Çaylar zift gibi. Neyse ki, sıcak… Delikanlı çay bardağı ile ellerini ısıtıyor. Mustafa ceketinin iç cebinden sigara paketini çıkarıyor. Delikanlıya tutuyor. Delikanlı tırnağının ucuyla bir tane çekiyor. Hayatında içtiği sigara sayısı iki elin parmaklarını geçmez oysa. Neden şimdi… Cevabını bilmiyor.

Tütün başını döndürüyor. Mustafa açılmış, geçtiğimiz yıldan bahsediyor. Fakültede tanıştığı, görüştüğü tek bir arkadaşı olduğundan… Aslında arkadaşının okula kayıtlı olmadığından… Yalnızca kadavra derslerine misafir öğrenci olarak girdiğinden… Geçtiğimiz yılın başında tanıştıklarından… İstanbul’u hiç bilmeyen Mustafa’yı sürekli değişik yerlere götürdüğünden…

Delikanlının başı tatlı tatlı dönmeye devam ediyor. Çay ocağından buharlar yükseliyor. Tesise park eden otobüslerin farları tipiyi belirginleştiriyor. Çaylar tazeleniyor. Aralıksız anonslar yapılıyor. Sözcükler arasında boşluk bırakmadan, tuhaf bir şiveyle, mikrofon ağıza sokularak yapılan bu konuşmalardan delikanlı hiçbir şey anlamıyor.

Mustafa cama bakarak konuşuyor. Delikanlı uyuşmuş gibi… Mustafa’nın söyledikleri dahil her şeyi rüyadaymış gibi, esrarengiz bir tülün ardından algılıyor.

Mustafa son anonsun kendileri için yapıldığını söylüyor. Çay paralarını ödüyor. Tesisin kapısından otobüse varıncaya kadar delikanlının saç dipleri donuyor.

Yerine oturup titremesi yatıştıktan sonra:

“Mesela…” diyor. O sırada Mustafa’nın verdiği nane şekerini emiyor. “Mesela… Nerelere götürüyordu seni?”

Mustafa gözlerini kısıyor.

“Mesela” diyor. “Bir gün köhne bir semte gittik. Ahşap, cumbalı evler… Kiminin camı kırık, kiminin çatısı… Kiminin yarısı yok. Arada moloz, hurda dolu boş arsalar… Dedim ya ben nereye gittiğimizi bilmezdim. O da pek söylemezdi. Gelir kendisi alır, sonra da yurda bırakırdı beni.”

“Eee ne yaptınız orda?”

“Müstakil bir evin önünde durduk. Merdivenleri beraber çıktık. Çift kanatlı, tokmaklı bir kapısı vardı. Kapı numarasının arkasındaki boşluktan paslı bir anahtar aldı. Bana “sen bekle” dedi. İçeride bağırış çağırış oldu. Kapılar çarpıldı. Ben bayağı gerildim. Birkaç komşu cama çıktı. Neyse ki, çok geçmeden arkadaşım geri geldi.”

Mustafa bunları hayal meyal hatırlar gibi. “Ne olduğunu sordum. ‘Boş ver’ dedi. Yakında bir meyhaneye gittik. Kapıda iki şarapçı vardı. Onları da doyurdu. Birinin sesi çok yanıktı. Hep beraber şarkı söylediğimizi hatırlıyorum en son… Herhalde o evden para almıştı. Epey de bahşiş bıraktı çünkü.”

Delikanlı hikayeden hoşlanıyor. “Başka?” diye soruyor, sabırsızca.

“Başka ne?” diye tersliyor, Mustafa.

“Başka nerelere gidiyordunuz?”

“Bunları…” derken sesi kısılıyor Mustafa’nın. “Hiç kimseyle konuşmadım bugüne kadar… Kafamda kopuk kopuk sahneler, resimler var.”

“Neden kimseyle konuşmadın?”

“Bilmem. Okulda başka arkadaşım yoktu dedim ya. Yurtta ikide bir oda değiştirdim. Zaten yatmadan yatmaya gidiyordum. Sonunda da atıldım.”

“Ne oldu ki?”

“Geceleri enteresan bir sokağa götürüyordu bir dönem beni. Karanlık, izbe bir yer. Bir oto yıkamacı vardı yakınlarında. Onu hatırlıyorum. Bir sürü adam içinde ateş yanan fıçıların etrafında toplanıyordu… Aralarında fakiri, sarhoşu, keşi de vardı… Bildiğin, kelli felli, giyimi kuşamı düzgün olanı da. Kimi şarap içiyordu. Kimi cigara tüttürüyordu. Kimi yalnızca sohbete katılıyordu. Demin dedin ya kitap konuşan yok etrafta diye. Bunların arasında kütüphane gibi adamlar vardı.”

Delikanlının gözleri yıldız gibi parlıyor.

“Hangi konularda konuşuyorlardı?”

Mustafa gülüyor. “Bana dün ne yediğimi sorsana…” Nikotinden sararmış dişleri ilk defa bütünüyle açığa çıkıyor. “Ne konuştuklarını hatırlamıyorum ama muhabbetler çok derindi. Filozof gibi uzun, beyaz sakallı, gerilla bereli bir adam hatırlıyorum mesela. Karşısında iki lafı bir araya getiremeyen yırtık pırtık paltolu bir sarhoş… Saatlerce konuştular bir gece. Biz de ağzımız açık dinledik…. Bazen mektepliler ağır basardı; bazen de sarhoşlar, fakirler onlara hayat dersi verirdi. Sokakta kimin kime üstünlük sağlayacağı belli olmaz.”

Muavin, avuçlarına bir kez daha kolonya döküyor. Mustafa yorulmuş gibi. “İşte böyle… Sabahlara kadar sokaklarda sürttüğüm için sonunda yurttan attılar beni. Eş dost araya girdi de başka yurtta yer bulduk güç bela. Yoksa mecbur dönecektim köye.”

Konuyu kapattığını gösterir bir hareketle koridora doğru bacak bacak üstüne atıyor. Delikanlı yine karanlığı gölgeleyen kar taneleri ile baş başa kalıyor. Birkaç saat önce yüreğini kabartan yuva özleminin yerinde, şimdi serüven duygusu var.

Mustafa gözlerini yumuyor. Delikanlı bunun, daha fazla konuşmamak için yapılmış bir taktik olduğunu hissediyor. Sonra sonra onun da göz kapakları ağırlaşıyor. Ve arka koltuklarda birbiriyle yarışan horultulara rağmen uyuklamaya başlıyor.

“Molaya iniyor musun?”

Delikanlı irkilerek, perdeye yaslı başını kaldırıyor. Mustafa’nın bu kez daha yaşlı gözüken yüzüne bakarak nerede olduğunu anlayabilmesi biraz zaman alıyor.

“Ben tuvalete gidiyorum. Çayhanede görüşürüz, inersen.” diyen Mustafa’ya başını sallıyor. Gerinirken annesini özlüyor. Derken Mustafa’nın tuhaf hikayelerini anımsıyor. Hemen toparlanıp peşinden gidiyor.

“Bu kez ben ödeyeceğim yalnız hesabı.” diyerek, iki kesme şeker attığı çayı karıştırmaya koyuluyor. Mustafa hiç uyumamış gibi, gözleri çakmak çakmak bakıyor.

“Sen uyurken düşündüm biraz.” diyor. “Hakikaten geçen senem çok tuhafmış. Sisler içinde, acayip olaylarla dolu. Ama hiç kimseyle konuşmadığım, üzerinde düşünmediğim için ben de bu gece anımsıyorum bazı şeyleri.”

“Aklına gelen başka şey oldu mu?”

“Evet” diyor Mustafa. Birer sigara yakıyorlar. Birer nefes alıp uzun uzun üflüyorlar.

“Bir akşam Taksim’de yürüyorum. Bizimki karşıda belirdi. O kadar kalabalık arasından beni nasıl buldu? O saatte orada olacağımı nereden bildi, bilmiyorum. Ama öyleydi, ummadığın anda karşına çıkıverirdi.”

“Eee?”

“Saatine baktı. Oyalanalım biraz, dedi. Meydanda hamburger filan yedik. Bir taraftan da etrafı gözlüyordu. Birilerini mi arıyordu, birilerinden mi kaçıyordu onu da tam bilmiyorum. Aslında bunları başlarda soruyordum ama ben soru sorunca birden değişiyordu. Sinirli, mesafeli birine dönüşüyordu. Ben de sorgulamamaya, kendimi olayların akışına bırakmaya alışmıştım o yüzden.”

“Korkmuyor muydun?”

“Yoo… Hiç tehlikeli bir durumla karşılaşmadım. Bazen onun için bir yerlerden paket alıp getiriyordum. Ya da otobüs durağında, sinema önünde filan bekleyip, bir arkadaşı gelip sorarsa, onun nerede olduğunu söylüyordum. Beni nasıl bulup tanıyorlardı? Onu da bilmiyorum.”

“Senin eşkalini veriyordur herhalde onlara.”

“Herhalde.” diyor dudaklarını büzüp başını sallayarak. “Onun dışında benden hiçbir şey istemedi. Hesapları hep o veriyor, beni sürekli ilginç yerlere götürüp, değişik insanlarla tanıştırıyordu. Hayal bile edemeyeceğim şeyler yaşıyordum.”

Çaylar tazeleniyor. “Peki hiç sormuyor muydun, bu cömertliğin nedenini? Yani İstanbul’da yeni tanıştığın biri insana günahını vermez, bilirsin.”

“Sordum bunu başlarda çokça. ‘Sen safsın, bozulmamışsın’ diyordu. ‘Bu şehirde herkesin leşi çıkmış. Senin gibi temiz bir dost bulmuşum, bırakır mıyım?’ diyordu. ‘Bundan böyle bu şehirde tanıdığım, bildiğim herkes, her yer, cebimdeki her kuruş senin sayılır…’ diyordu.”

Delikanlı bir süredir zihnini kemiren soruyu nihayet sormaya karar veriyor. Başını Mustafa’nın kulağına yanaştırıp sesini kısarak:

“Uyuşturucu işinde filan değildi, di mi bu arkadaşın?” diye soruyor. “Seni de kurye olarak kullanmış olmasın sakın. Paket filan da taşıtmış baksana…”

Mustafa’nın yüzüne gölge düşüyor. Kararıyor… Kararıyor…

Başını geri çekerek delikanlıdan uzaklaştırırken: “Ne alakası var?” diye tersliyor. İzmaritini kültablasına bastırıyor. Masanın üstüne birkaç bozuk para atıp aniden kalkıyor.

Delikanlı arkasından: “Bu defa çayları ben ödeyecektim.” dediyse de sesini duyuramıyor.

Bir saat boyunca otobüste ne uyuyabiliyor, ne de konuşabiliyorlar. Biri koridora, diğeri cama doğru yaslanmış birbirlerine sırtlarını dönmüş, mümkün olduğunca uzak oturuyorlar. Cam silecekleri şimdi düşük devirde çalışıyor. Kar lapa lapa yağıyor. Delikanlı, artık Mustafa’dan çekiniyor.

Mustafa aniden yüzünü delikanlıya çeviriyor. “Az önce bahsettiğim hatıranın devamını anlatacağım.” diyor. Delikanlı bu kez tepki vermiyor. Mustafa başlıyor:

“Biz hamburgerleri yedik, İstiklal’e çıktık. Hava iyice kararmış bu arada. Arkadaşım hızlı yürüyor. Ben de peşinden. Ara sokaklara giriyoruz. Sağ, sol, sağ, sol… Sokak lambasız, zifiri karanlık yollar. Daracık kapılardan, apartman geçitlerinden geçiyoruz. Tek tük dairede ışık yanıyor. İlerledikçe onlar da seyreliyor. Nihayet ışıksız bir yere geliyoruz. Sokakta mıyız, arsada mı, uzayda mı, o bile belli değil. Arkadaşım koluma girmiş. Köşeyi dönüyoruz. Karşımıza pencerelerinden mum ışığı sızan bir bina çıkıyor. Hani filmlerde ikinci dünya savaşında bombalanmış bitik binalar olur ya… Onlara benziyor. Arkadaşım, ‘Şimdi sessiz ol’ diyor. Kapıya darbukacı gibi ritimli vuruyor.”

Delikanlı başını sallıyor. Yine can kulağıyla dinlemeye başlıyor. Artık soru sormamaya, yorum yapmamaya dikkat ediyor.

“Aynı ritimle kapıyı birkaç kez çalıyor.”

Mustafa koltuğun arkasındaki servis tepsisine parmağıyla vurarak o tempoyu çalıyor.

“Kapının gerisinden bir bayan sesi duyuluyor. Bir soru soruyor. Arkadaşım onu yanıtlayınca paslı, dev kapı gıcırdayarak açılıyor. Bizi elinde şamdan tutan, beyaz entarili, uzun sarı saçlı, dünya güzeli bir kız karşılıyor.”

Arka sıradaki adamın horlaması zirve yaparak kendisini uyandırıyor.

“Kızın peşinden merdivenleri çıkıyoruz. Kırık dökük merdivenler… İkinci katta geniş bir salona giriyoruz. O sahneyi gerçekten gördüm mü rüya mıydı, emin olamıyorum şu an: Duvar dibinde dev bir şömine var. Onun başında bir sürü güzel kız, genç erkek… Kimi yerdeki örtünün üstünde çırılçıplak, üst üste uyuyor. Kimisi koltuklarda sayıklar gibi bir şeyler konuşuyor. Bazısı bizi karşılayan kız gibi beyaz entariler giymiş. Şömine alev alev yanıyor…”

“İnanılmaz.”

“Sahiden öyle. Arkadaşım şömine başındakileri tanıyor. Yanlarına gidip, onlarla sohbet etmeye başlıyor. Ben bir koltuğa oturuyorum. Bizi karşılayan sarışın kız yanımda. Arada bana bakıp gülümsüyor. Ben de ona karşılık veriyorum. El ele tutuştuk mu, başını omzuma yasladı mı, saçlarını öptüm mü, yoksa bunların hepsini hayal miydi bilemiyorum…”

Muavin yaklaşıyor… “Beyler rahatsız olan var, biraz sessiz olur musunuz?” diye uyarıyor.

Mustafa bu uyarı ile toparlanıyor. Sırtını dikleştirip ciddileşiyor. “Her neyse…” diyor. “Molada sana sinirlendim ama… Bir saattir düşünüyorum da…” derin bir nefes alıyor. “Anlattığım bütün bu tuhaflıklar dediğin gibi bir zıkkımdan kaynaklanıyor olabilir.”

Delikanlı bu konuda tek kelime etmemeye özen gösteriyor. Mustafa devam ediyor:

“Yani o insanlar, o ortamlar, o esrarengiz buluşmalar, telefonlaşmadan karşılaşmalar… Şüphe çekmeyen saf bir Anadolu çocuğuna taşıtılan paketler…”

Mustafa yutkunuyor.

“Peki ben bu işin içinde bir pislik olabileceğini hiç sezmedim mi?” Dudağını ısırıyor. “İlk zamanlar İstanbul’da çok zorlanmıştım. Tanıdık yok, para yok. Bildiğim bir tane adres yok… İçime kapandıkça kapandım. Bazı günler yurttan çıkmıyor, bütün günü battaniyenin altında geçiriyordum. Ciddi ciddi köye dönmeyi düşünüyordum.” Başını sallayıp kendini onaylıyor. “Sonra onunla tanışmak, hayata karışmak ilaç gibi geldi. Bu şehirde belki de normali budur; böyle yaşanıyordur diye düşünüyordum.” Sıkıntıdan başını kaşıyor. “Aksini düşünmekten, olayları kurcalayıp yine yapayalnız kalmaktan korkuyordum.”

Derin bir nefes alıp devam ediyor. “Ama hissediyordum demek ki. İçten içe bütün bunların normal olmadığını seziyordum ki… Hiç kimseye anlatmadım bugüne kadar…”

İç çekerek: “En çok da kendimden kaçtım.” diye fısıldıyor. Bunu söyledikten sonra yüzü geriliyor. Acı çektiği belli oluyor.

Delikanlı ona acıyor. Yine de merakına engel olamıyor:

“Peki hafızan sisli olduğuna göre, yani olayları kesik kesik hatırladığına ve her şeyi birbirine karıştırdığına göre ki, anlattığın sahnelerin normal koşullar altında değil bir yılda, ömür boyu unutulması mümkün değil bence; acaba sana da uyuşturucu vermiş olabilir mi?”

Mustafa yine uzaklaşıyor. Koridora doğru eğiliyor. Kaşları çatık, sinirli sinirli çenesini kaşıyor. Artık silecek çalışmıyor.

Mustafa ani bir hareketle dönüyor: Tütün kokan ağzını delikanlının kulağına yanaştırıp: “İşletmeci senin dilin bayağı uzunmuş…” diyor.

Dişlerini sıkıp fısıldayarak devam ediyor: “Bak yol arkadaşım. Hayatımı deştiğin yeter. Gerçeği bilmiyorum. Ve bu konu hakkında daha fazla düşünmek istemiyorum.”

Siyah gözleri hırçınca parlıyor. Sesini biraz yükselterek: “Anlaştık mı?” diye soruyor.

Delikanlı başıyla onaylarken Mustafa’nın yüzündeki öfkenin azaba dönüşmesine tanıklık ediyor.

Otobüs öndeki kamyonu sollamaya kalkışıp, bir çift farla karşılaşınca sert bir manevra ile kendi şeridine dönüyor. Birkaç dakika öncesine kadar serüven ateşiyle yanıp tutuşan delikanlı, şimdi güvenli evini, hatta üniversitedeki sıkıcı yaşamını özlüyor.

Bir saat boyunca ikisi de içlerine kapanıyor. Mustafa gülümsemeye çalışarak nane şekeri uzatıp, barış çubuklarını yakıyor. Havadan sudan bir kaç kelime ediyorlar. Sonunda delikanlı cesaretini toplayıp:

“Kızmazsan son bir sorum olacak.” diyor. “Hayatın nasıl normale döndü sonra?”

“Okuldan atılmak üzere olduğuma dair bir uyarı gitmiş köye. Babam kahvede okutunca bütün köy haberdar olmuş. Zaten yurttan atılınca işkillenmişlerdi, bu mektup da üstüne tuz biber olmuş.”

Muavin, terle karışık ucuz parfüm kokusu saçarak yanlarından geçiyor.

“Bir sabah yurtta babamla amcamı karşımda buldum.” diye devam ediyor Mustafa. “Babam arkadaşımla ilişkimi kesmem ve o günden sonra devamsızlık yapmamam konusunda annemle kardeşlerim üstüne yemin ettirdi.”

Mustafa bunu söylerken, delikanlının gözlerinin içine ilk kez bu kadar kendinden emin bakıyor. Delikanlı Mustafa’nın ettiği yemine sadık kaldığını anlıyor.

“Amcam, şehirde bir hısım bulmuş. Bizim okulun öğrenci işlerindeki memurlardan birinin yakınıymış. Her hafta yoklamalarımı faksla bizim köyün muhtarına gönderecekmiş. Sınav sonuçlarımı benden önce onlar öğrenecekmiş. Babam eğer ikinci senenin sonunda da derslerimi veremezsem, beni köyde hayvanlarla bir sabana vuracağını söyledi. Annemin okuyup üflediği muskayı boynuma takıp gitti.”

Mustafa muskasını gösteriyor. Delikanlının burun direği anne baba özlemiyle sızlıyor.

“O günden sonra arkadaşımla birkaç kez karşılaştık. Kendisiyle görüşmek istemediğimi söyledim. Önce inanmadı. Sonra sinirlendi. Boynumdaki muskayla dalga geçti. Birkaç kez kenara çekip uzun konuşmalar yaptı. Sonunda benden umudu kesti. Okulda da görmüyorun zaten epeydir.”

Mustafa derin bir nefes alıp, uzun uzun bırakıyor.

“Ben de senin bahsettiğin; okuldan yurda, yurttan okula giden sıkıcı tiplerden biri oldum anlayacağın.” Bunu söylerken göz kırparak gülümsüyor.

“Babanın kriz planı işe yaradı mı bari?” diye soruyor delikanlı dostça gülümseyerek.

“Valla yaradı. İlk dönem kırığım yok. Böyle giderse bu yıl derslerin hepsini verir, sabana sürülmekten yırtarım inşallah.”

Karşılıklı gülüşüyorlar. İkisi de yorgun ama rahatlamış görünüyor. Başlarını koltuklarına yaslayıp birkaç dakika içinde uyuyakalıyorlar.

Delikanlı sabah İstanbul Otogarı’nda muavinin sesiyle uyanıyor.

“Son duraaak… Cümleten geçmiş olsun.”

Otobüs döne döne park yerine giriyor. Delikanlı uyku sersemi, öteberisini toparlamaya çalışıyor.

Otobüs tıslayarak kapısını açıyor. Delikanlı paltosunu giyerken Mustafa’nın yanında olmadığını fark ediyor.

Bagajdan bavulunu aldıktan sonra aracın etrafında iki tur atarak Mustafa’yı arıyor. Bulamıyor. Bir an için gece olup bitenler gerçek miydi, rüya mı; şüpheye düşüyor. Muavine Mustafa’yı sormayı düşünüyor. O sırada yolcular muavinin etrafını sarmış, herkes bagaj fişini uzatıyor.

Delikanlının aklına annesine verdiği söz geliyor. Sağ salim vardığını haber vermek üzere ankesörlü telefon aramaya koyuluyor.

O sahneye çıkmadan önce Hamiyet, Zeki Müren ve Münir Nurettin plakları çalınır, sakız gibi bembeyaz masaörtülerinin üzerine dizili piyatalarda kekikli zeytin, çiroz salatası, Ermeni pilakisi, lakerda, midye dolma ve ince kesilmiş beyaz peynir ikram edilirdi.

Rakı kadehlerini tokuşturup, mezelerden tadarak günün yorgunluğunu atan konuklar, Laternacı Niko ile hepten havaya girerlerdi.

Arnavut ciğeri servis edilirken, meyhanenin köşesinde sırasını bekleyen laternanın başına geçerdi Niko. Otuzlarının ortasındaydı o zamanlar. Tepesi hafif açıldığından, başından kasketini eksik etmezdi. Her an şaka yapmaya hazır, muzip bir ifadesi vardı. Kırışık gözleri çocuk gibi parlak bakardı.

Niko’nun laternası, Bankalar Caddesi’ndeki Turconi’nin dükkanından çıkmaydı. Yani laternaların hasıydı. Kasabiko, sirto ve zeybekiko silindirlerini el çabukluğu ile değiştirir, manivelayı meyhanenin ruh haline göre hızlandırıp yavaşlatarak konukların nabzını tutmayı çok iyi becerirdi. Dinleyicilerini ağır ağır avcunun içine alır, onları imkansız sevdalarıyla baş başa bırakır, yitip giden çocukluklarına götürür, sonra aniden neşelenmeye davet eder, önce ayaklarıyla tempo tutan, sonra başlarını, omuzlarını usul usul oynatan misafirler çok geçmeden kendilerini meyhanenin ortasında sirtaki yaparken, çiftetelli oynarken buluverirlerdi.

Niko, “yaşa”lar “zito”lar eşliğinde yerlere kadar eğilip sahneyi terk ederken karafakiler doldurulur, sahneye iki sandalye bırakılır, çok geçmeden kemancı Hristo ile buzukici Markos o sandalyelere otururdu.

Sirto ve lingo ile açılışı yapan müzisyenlerin ardından ışıklar kısılır ve Niko’nun perde arkasında yanağına tutku dolu bir öpücük kondurarak yolcu ettiği Maria, alkışlar eşliğinde sahneye çıkardı.

Ölçülü bir baş hareketi ile konukları selamlar, iki çalgıcının ortasındaki boş sandalyeye oturur, zarifçe bacak bacak üstüne atardı. Puantiyeli elbiselerinden birini giymiş olurdu muhakkak. Saçları lüle lüleydi o zamanlar. Kurdelesiz sahneye çıkmazdı.

Ellerini kucağında kavuşturur, buğulu gözlerle uzaklara dalardı. Şarkısına ne zaman başlayacağını hiç kimse bilmezdi.

Hristo ve Markos’un taksimi esnasında, Maria kendi geçmişinde kaybolurdu.

***

Bizzat kendisinin de hatırladığı ya da annesinden dinleye dinleye öyle sandığı kopuk bir sahne: Annesi seke seke kanto söylüyor, Maria sahnede dekor olarak kullanılan, kenarına hava deliği açılmış bir bavulun içinde yatıyor. Hırsız rolü oynayan aktör doğaçlama bir hareketle bavulu kaldırınca kapak açılıyor ve Maria sahneye yuvarlanıp ağlamaya başlıyor.

Üç yaşında. İlk kez sahnede. Bir temsilde oynuyor. Annesinin üstünde kıpkırmızı, parlak bir elbise. Çok güzel ve her zamanki gibi çok süslü. Zengin bir tüccarla diz dize, gösteriyi en ön sıradan izliyor. Oyunun bitiminde annesi ve beyaz saçlı tüccar “bravo” diye bağırarak Maria’yı ayakta alkışlıyorlar. Annesinin bakışları ışıl ışıl… Küçük Maria’nın gözleri kamaşıyor.

Büyük bahçeli bir konaktalar. Ahşap evin üst katı çalgılarla, şarkılarla çınlıyor. Maria alt katta konağın ahçısının ve bahçıvanının kızlarıyla geç saatlere kadar evcilik oynuyor. Hava iyice soğuyunca ahçının karısı çocuklara bol tarçınlı salep yapıyor. Maria tam salepten ilk yudumunu alırken yukarıda tiz bir kahkaha kopuyor. Maria annesinin sesini hemen tanıyor. Salebini, önüne bakarak, hiç konuşmadan içiyor.

İlkokul mezuniyet töreni. Bir tek Maria’nın velisi gelmiyor.

Kanto sahnesinde. Baygın bakan, bıyık buran, laf atan, küfürlü konuşan erkek güruhun karşısında ergen Maria’nın sesi çatlıyor. Sonra şarkının sözlerini unutuyor. Ve ıslıklar, homurdanmalar eşliğinde hıçkırarak bordo perdenin arkasına kaçıyor.

Bir sonbahar gecesi, evlerinin camı sokaktan fırlatılan taşla kırılıyor. Annesi “Rum evlerini talan ediyorlar” diye bağırarak Maria’yı kucaklayıp arkadaki avluya kaçırıyor. Kapıları baltalarla, kazmalarla kırılıp evlerine bir yığın adam doluştuğunda, Maria ile annesi avludaki eski bir sandıkta iki büklüm istavroz çıkarıyor. Aralık kapaktan görebildiği kadarıyla hemen evlerinin arkasındaki kilise mum gibi yanıyor. İki üç adam annesinin piyanosunu camdan aşağı atıyor. Canım piyano kaldırıma çarparken hayatında duyduğu en acıklı ezgiyi çalıyor.

Gençliği, güzelliği geçtikçe gözden düşen annesini bir akşam evde baygın buluyor. Alkol komasına giren kadını komşularının yardımıyla Balıklı Hastanesine götürüyor. Annesi son kez yolda kızının gözlerinin içine bakıyor. İç donduran, bitik bakışlar… Maria, ertesi sabah koğuş kapısının aralığından, beyaz bir pike ile annesinin yüzünü örttüklerini görüyor.

Makyaj yapıp, yaşını büyük gösterecek giysiler giyerek Büyük Langa’da bir Rum meyhanesinde, Koço’nun Yeri’nde sahne alıyor. Başarısız kanto denemesinin etkisinden kurtulamamış bir türlü. Dili tutuluyor. Provalarda şakır şakır söylediği şarkıların hiçbirine başlayamıyor. Dakikalarca bu yeni yetme kızı dikkatle süzerek, marifetini bekleyen konuklar önce biraz homurdanıyor, sonra sandalyelerini düzeltip, arkadaşları ile sohbete dalıyor.

İşte o zaman… Hiç kimse gözlerinin içine bakmazken, Maria şarkı söylemeye başlıyor. Prova ettiği parçalardan birini değil… Çocukluğunda annesinin onu uyutmak için söylediği hüzünlü, ninniyi andıran bir rembetiko parçasını.

Şarkının bitiminde bütün meyhane ayakta. Maria şaşkın. Kelli felli adamların neden kendisini alkışladığını idrak edemiyor. Çalgıcılar koluna girip ayağa kaldırıncaya kadar seyircileri selamlamak aklının ucundan geçmiyor.

***

Ancak gözlerinin içinde başka kimsenin bakışlarını hissetmediğinde, zihnini durdurup yüreğiyle baş başa kalabildiğinde ve yüreği göğüs kafesine sığmayıp bir ezgiye tutunarak dışarı sızmak istediğinde şarkı söyleyebilirdi.

Türkçe, Rumca, rembetiko, sanat müziği, tango… Burnuna annesinin terle karışık lavanta kokusunu getiren kantolardan bile okuduğu olurdu bazen. Sahnede asla yerinden kalkmaz, omuzlarını bile oynatmazdı. Şarkı söylemek onun için iş değil, var olmaya devam edebilmesini sağlayan bir dayanaktı. Tek dayanak.

Güzel kadındı. Kıdemlilerin söylediklerine bakılırsa annesinden de güzel. İstese tiyatrolarda, kantolarda hatta müşterilerin yeni gözdesi gazinolarda çalışabilirdi. Ama o bütün bunları elinin tersiyle itti hep. Annesinin yaptığı her şeyin tam tersini yapmakta kararlıydı.

Niko’yu da bu yüzden sevdi belki. Çulsuz, iyi kalpli, duygusal… Kazandığı üç kuruşu çevresindeki yoksullara dağıtan, kahkahayı sermayesi, müziği eğlencesi, kitapları mektebi yapmış, kendi halinde bir gönül adamı olduğundan.

Niko sabırla beklemişti Maria’yı. Yıllarca… Ve Maria bir gece, Niko uzun uzun gözlerinin içine bakmasına rağmen bakışlarını kaçırmamış, şarkısını kesmemiş, hatta onunla göz gözeyken her zamankinden güzel söylemişti.

İçe kapanır gibi değil de çiçek açar gibi. Söner gibi değil de parlar gibi. Nefes verir gibi değil de alır gibi.

***

Maria, Niko ile hayatının en güzel yılını geçirdi. Az konuşuyor, çok gülüyorlardı. Kendileri çalıyor, kendileri söylüyorlardı. Birbirlerinin gözlerinin içine bakıyor, başka hayal kurmuyorlardı.

Bu arada Türkiye ile Yunanistan arasında Kıbrıs gerginliği büyüyordu. Birlikte çalıştıkları meyhanenin gayrimüslim müşterileri birer ikişer ülkeyi terk ediyordu.

Müslüman müşterilerin ayağı da yavaş yavaş kesildi. Sonunda Barba, zorbaların sıklaşan tehdit ve baskılarına dayanamayarak meyhaneyi kapattı.

Derken Yunan pasaportlu Rumların sınır dışı edileceği söylentileri başladı. Önce inanmak istemediler. Maria Türk, Niko Yunan pasaportluydu. Bir sabah Niko gazetedeki sürgün listesinde adını gördü. 4. Şubeye gitmesi gerekiyordu. Maria karşı çıktı. Ama Niko hayatını bir kaçak olarak sürdüremeyeceğini söyleyerek ertesi sabah kravatını takıp, şubeye gitti.

Niko’ya bir kağıt imzalattılar. Fotoğrafını çekip, parmak izini aldılar. 48 saat içinde ülkeyi terk etmesini emrettiler.

Niko’nun evlenmeleri için biriktirdiği bütün paraya bloke, baba mirası cumbalı evine tedbir konmuştu. O da diğer Rum pasaportlu vatandaşlarla birlikte 20 kg kişisel eşyası ve yanına almasına izin verilen 22 dolar ile vatanını, köklerini, Maria’sını terk etmek zorundaydı.

Son gecelerinde Niko ile Maria konuşamadılar. Sabaha kadar gözyaşları içinde Zeki Müren’in aynı 45’liğini dinlediler. Konuşmadan söz verdiler. Verdirdiler:

“Gözlerinin içine başka hayal girmesin.”

Ertesi sabah Pire Limanı’na doğru yola çıkan gemi sirenini acı acı öttürerek Galata Limanı’ndan ayrılırken, Niko güvertede laternasını çalıyor, beyaz mendili ile hiç durmadan gözlerini silen Maria’sını o son anda bile neşelendirmeye çalışıyordu.

Nasılsa çok yakında bir daha ayrılmamak üzere kavuşacaklardı. Niko bir iş ve ev ayarlar ayarlamaz Maria’yı da Atina’ya aldıracaktı. İşittiği kadarıyla orada laternacılar buradakinden çok daha fazla kazanıyordu.

Gemi simsiyah dumanını savurarak uzaklaşırken Niko’nun “Sana gelen yollarda daima beni bekle” diye haykıran sesi martı çığlıklarına karışıyordu.

***

Aradan tam elli üç yıl, altı ay, on yedi gün geçti.

Maria, Niko kendisini almak üzere geri döndüğünde kolayca bulabilsin diye hala, birlikte çalıştıkları meyhanenin sokağında, tek odalı ufak bir dairede oturur.

Her sabah uyanır uyanmaz Zeki Müren’in 45’liğini pikaba koyar. Takvimden bir yaprak kopararak, ayrı kaldıkları gün sayısını hesaplar. Niko ile yaptıkları gibi bir dilim beyaz peynir, üç dört siyah zeytin ve iki bardak çayla kahvaltısını yapar. Birkaç kere daha aynı şarkıyı dinler. Puantiyeli eteğini giyer. Saçlarına kurdele bağlar. Plastik taburesini alıp sokağa çıkar.

Tabureyi kaldırıma bırakır. Üstüne minderini koyar. Sırtını apartmanın duvarına yaslayıp, oturur. Başıyla kibar bir selam verir. Tıpkı sahne alırken yaptığı gibi bacak bacak üstüne atar. Ellerini kucağında kavuşturur

Hiç kimseyle göz göze gelmemeye çalışarak bütün gün orada sessizce oturur.

Herkesi, her şeyi unutur. Var olmaya devam edebilmek için buna gereksinim duyar.

Çok nadir de olsa bazı günler yüreği göğüs kafesine sığmaz. Bir ezgiye tutunarak dışarı sızmak ister. İşte o zaman şarkı söylemeye başlar. Her defasında aynısını:

“Gözlerinin içine başka hayal girmesin.”

Şarkı bittiğinde onu kendisi mi söyledi yoksa Zeki Müren mi, gerçekten söylendi mi yoksa hayal mi etti, idrak edemez.

 

BEKLENEN ŞARKI

Söz: Sabih Gözen

Müzik: Zeki Müren

https://www.youtube.com/watch?v=hhVCsxXxQ04

Kadırga’da bir evde yaşıyorlardı. İki kardeş… Sıradan ev kedilerinden değillerdi. Her şeyden önce evleri sıradan değildi. Dış cephesi kısmen yıkık, duvarlarının boyaları yaprak yaprak soyulmuş, merdivenleri çökük, ahşapları çürük tarihi bir konakta doğup büyümüşlerdi.

Babalarının Mart aylarında Yenikapı ile Cankurtaran arasında turlayarak önüne gelene asılan, koca kafalı bir boş gezen olduğu söylenirdi.

Anneleri ise Meraklı Mahmure… Çöp kamyonunun içine girip kuyruğunu kaybettikten sonra almıştı bu ismi. Koca Kafa kimmiş diye yola çıktığı gün ise hamile kalmıştı. Bir Mayıs sabahı yavrularını emzirdikten sonra Kumkapı’ya balık yemeye gittiği, iskeleye yanaşmış bir teknenin ambar kapısı üstüne kapanınca, tekne ile birlikte gözden kaybolduğu anlatılırdı.

Martı ile serçeler anlatırdı bunları. Serçeler dedikoducuydu, kanatlarını aça aça, minicik kafalarını kesik kesik oynatarak konuşurlardı. İki kardeş kedi, serçelerin anlattıklarının yarısının uydurma olduğunu bilir ama her defasında onları ağızları açık dinlerlerdi.

Martının sözüne ise inanırlardı. Yüksekten uçar, her şeyi apaçık görürdü o, çünkü. Yardımseverdi de ayrıca. Kaç sefer gagasında taşıdığı balıklar, iki kardeşi açlıktan kurtarmıştı.

***

Annelerinin ortadan kaybolduğu günün ertesi, ağlamalarını işiten mahalle çocukları fark etmişti Sakız’la Cingöz’ü.

Biri çöpten bir yoğurt kabı bulmuş, öteki eve koşup içini sütle doldurmuştu. Sakız’la Cingöz yalanarak sokağa bakmış ama bir türlü aşağı inememişlerdi. Çocukların ise yukarı bakmaktan boyunları tutulmuş ama yıllar önce merdivenleri çökmüş binanın üst katına çıkmanın yolunu bulamamışlardı.

Derken Bakkal Adem çamaşır ipiyle çıkagelmiş, ipin bir ucunu yoğurt kabının tutacağına bağlamış, diğerini havaya fırlatarak kedilerin bulunduğu katın çökmüş cumbasına ait yarım pencerenin çıtasından geçirmiş ve boş ucu çekerek süt dolu kabı kedilerin bulunduğu kata çıkarmayı becermişti.

İşte, açlıktan bitkin düşmüş Sakız’la Cingöz, alkışlar arasında koca kap dolusu sütü şapır şupur mideye indirdikleri o günden sonra mahallelinin evlatlıkları olmuşlardı.

***

Kadırgalılar semtlerine sıkı sıkıya bağlıydı. Yokuşlarında, parklarında, kahvehanelerinde, camilerinde kendilerinden asırlar önce yaşamış komşuların izlerine rastlamaktan hoşlanır, modernleştikçe ruhsuzlaşan şehrin surlarının dibinde unutulmuş bu kendi halinde semtin sakini olmaktan gurur duyarlardı.

Sakız’la Cingöz’ü yalnızca sevimli kediler oldukları için değil, o yıkılmaya yüz tutmuş eski konakta yaşadıkları için de çok sevmişlerdi.

Bakkal Adem sütlerini, Titiz Kasap ciğerlerini, Balıkçı Suat istavritlerini eksik etmiyordu. Yaşadıkları konak bir Ermeni’ye ait olduğundan Papaz neredeyse Sakız’la Cingöz’ü vaftiz edecekti. Çocuklar sonunda Tesisatçı Erhan’ın desteğiyle sabit bir makaraya kavuşmuş, kedilere kolayca ve eğlenerek yemek ulaştırmanın yolunu bulmuşlardı.

***

Sakız güzelliğine pek düşkündü. Arka odalara uğramaz, bütün gün ya uyuklar ya da sokağı seyrederek tüylerini yalar, o tozlu evin içinde bembeyaz kalmayı başarırdı.

Cingöz ise annesine çekmişti. Mutfak dolaplarının, yüklüklerin, rabıtaların altından girer üstünden çıkar, bulduğu eski bir kumaş parçasıyla, kapı koluyla, misketle saatlerce oynardı. Eskiden yatak odası olarak kullanılan arka odanın duvarında ahşap bir kapak bulmuştu. Duvarla aynı renkte olduğu için ilk bakışta fark edilemeyen bu nemden yumuşamış kapağı, orayı burayı tırmıklarken keşfetmişti. O günden beri tırnakları kaşınınca soluğu kapağın önünde alıyor, mantara dönüşmüş ahşap parçacıklarının ufalanıp yere dökülmesinden yaramazca bir zevk alıyordu.

***

Evin tapusunun sahibi Madam Anush seksen beş yaşında bir Ermeni’ydi. Huzurevinde yaşıyordu. Ahşap oymacısı dedesinin, udi babaannesinin, kuyumcu babasının, semtin en güzel topiğini yapan annesinin, kunduraları Avrupa’ya ihraç edilen kocasının hatıralarıyla dolu evini tamir ettirecek gücü olmasa da onun tek tahtasına dokunulmasına izin vermiyor, badanasının her katmanı, aile albümünün sayfalarıymış gibi saklansın istiyordu.

Binayı butik otel yapmak için teklifte bulunanları, rakamı bile öğrenmeye tenezzül etmeden reddetmiş, en son bir müteahhitin bıraktığı kartviziti, ne olur ne olmaz diyerek çekmecesine koyan hastabakıcıyı azarlamıştı.

Aylar sonra, doktorunun dayanılmaz hale gelen ağrıları için hastane ve sigorta olanakları dahilinde yapılabilecek bir şey olmadığını, ancak özel terapi merkezlerinde uygulanan pahalı bir tedavi sürecinin ardından rahatlama sağlanabileceğini izah ettiği gün, aile fotoğraflarının yanında bulduğu kartviziti çekmecesinden çıkarmış, uzun uzun inceledikten sonra buruşturarak geri koymuştu.

Madam Anush’un kartviziti çekmecesinden sonraki çıkarışı, bir yaz sabahı pazar ziyaretine gelen Papaz, Bakkal Adem, Titiz Kasap, Tesisatçı Erhan ve Balıkçı Suat’la sohbetleri esnasında olmuştu. Önce mürekkebi yer yer dağılmış, kırışık kartvizite, sonra kadının acıdan çizgileri derinleşmiş buruşuk cildine bakakalan eski komşuları başlarını çaresizce öne eğmiş, ziyaretin sonuna dek hiç kimse tek kelime edememişti.

***

Kadırga’nın çocukları, yaz tatili boyunca her sabah olduğu gibi o gün de kahvaltılarını yapar yapmaz sokağa fırlamış, evlerinden getirdikleri sosis, peynir, süt ve börekleri kovaya doldurmuş, makaranın ipini çekerek Sakız’la Cingöz’ün bulundukları kata çıkarmışlardı.

Sakız, havada sallanan kovanın içindekileri patileriyle evin içine devirme ve sütü dökmeden kapağını açma konularında uzmanlaşmıştı. Yemek saatlerini bilen serçeler de makaranın dibine tünemiş kahvaltıyı bekliyorlardı.

Sakız’la Cingöz bir çırpıda karınlarını doyurdular. Serçeler kırıntıları didiklemeye devam ediyorlardı. Evin üstünde birkaç tur atan Martı, serin deniz kokusu eşliğinde yanlarına indi. Sosis artığını bir lokmada mideye indirdi. Sakız uzanmış, yalanarak tüylerini temizliyor, Cingöz yatak odasına geçmiş, kapağı tırmalayarak tırnaklarını kaşıyordu.

Derken Cingöz’ün bulunduğu yerde bir şangırtı koptu. Sanki dev bir kumbara açılmış, içindeki bozuk paralar etrafa saçılmıştı. Sakız yalanmayı, martı börek parçasını tırtıklamayı, serçeler minik gagalarını kırıntıların üzerinde gezdirmeyi bırakıp, başlarını tedirgince sesin geldiği yöne çevirdiler.

Cingöz mahcup bir ifade ve ağzında pırıl pırıl parlayan sarı, yuvarlak bir metal parçası ile çıkageldi. Ağzındakini kahvaltı artıklarının ortasına bıraktı. Martı, merakla bu parlak cisme doğru hamle yaptı. Gagasını kenarına vurması ile sarı yuvarlak metal havalandı. Evin altındaki sokakta çift kale maç yapan çocukların arasına düştü. Kısa bir şaşkınlığın ardından, kaleci parlak cismin üzerine atladı. Ayağa kalkıp kart gösteren hakem gibi, parmaklarının arasında tuttuğu nesneyi çocuklara doğru uzattı. Çocuklardan biri sarı metali kalecinin elinden kaptı. Bir kovboy filminde gördüğü gibi dişlerinin arasına sıkıştırdı. Bütün gücüyle:

“Altın bu!” diye bağırdı. Çocukların hepsi büyümüş gözlerle kafalarını kaldırıp yukarı baktılar. Sakız, Cingöz, martı ve serçeler başlarını eğmiş onlara bakıyorlardı.

***

Bakkal Adem çocukların soluk soluğa getirdiği altın görünümlü metali Titiz Kasap’a götürdü. O da heyecanla önlüğünü asıp dükkandan fırladı. Hep birlikte Kuyumcu Temel’e gittiler. Kuyumcu Temel, parlak cismi yakın gözlükleri ile uzun uzun inceledikten sonra:

“Som altın” dedi. “Böylesini çıraklığım zamanında görmüştüm en son. Nereden buldunuz bunu? Çok değerli.”

Giderek kalabalıklaşan grup Papaz’ın yanına vardı. Kısa bir toplantının ardından tesisatçı Erhan’ın Gedikpaşa’daki dükkanına gidip, uzayan merdiveni ödünç almaya karar verdiler. Erhan da onlara katıldı. Merdiveni Madam Anush’un evine dayadılar. Kaymasın diye iki kişi alttan sıkı sıkı kavradı. Balıkçı Suat güçlü kollarını açtı. “Düşersen yakalarım merak etme” diyerek Tesisatçı Erhan’a cesaret verdi. Haberi duyan gelmiş, sokak yediden yetmişe mahalleli ile dolup taşmıştı.

Tesisatçı Erhan, alkışlar arasında Sakız’la Cingöz’ün yanına ayak basan ilk insan olmayı başardı. Kedileri sırayla kucakladı. Çocukların “Öp… Öp… Öp…” tezahüratlarına karşı koyamayarak ikisini de burunlarından öptü. Sakız durumundan çok memnun görünüyordu. Cingöz ise sıkılıp Erhan’ın kucağından atladı ve yatak odasına kaçtı. İçeriden gelen şangırtı, Tesisatçı Erhan’ın dikkat kesilmesine neden oldu. Sakız’ı kucağından bırakmadan, her an çökebilecek evin sağlam tahtalarına basmaya çalışarak, sesin geldiği yöne doğru ilerledi.

Ve Cingöz’ün tırnakları ile aşındıra aşındıra nihayet sabahleyin deldiği tahta kapaktan zemine saçılmış altın yığınıyla karşılaştı.

Tesisatçı Erhan kendinden geçmiş halde naralar atmaya başlayana dek, Cingöz altınların arasında tırnaklarını kaşımaya devam ediyordu.

***

Altınlar; hem Anush’un tedavisine bir an önce başlanarak sağlığına kavuşmasını; hem de evin tahtalarını, çerçevelerini, dolaplarını, duvarlarındaki boya katmanlarını ve Madam Anush’un yüzündekiler gibi her biri başka bir yaşanmışlığı temsil eden kırışıklarını yok etmeden, oturulabilir duruma getirilmesini mümkün kıldı.

Eskicilerden Madam Anush’a en mutlu günlerini anımsatan eşyalar satın alındı. Cumbaya yerleştirilen piyanonun üstü, serçelerle martının dilediği zaman konabileceği, yemek yiyebileceği, Sakız ve Cingöz’le arkadaşlık edebileceği bir alana dönüştürüldü.

Sokak kapısının deliğinden, eskiden olduğu gibi ip sarkıtıldı. Dileyen, dilediği zaman bu ipi çekerek içeri girebilecek, Madam Anush’u ziyaret edebilecek, Sakız ve Cingöz’ü sevebilecekti.

***

Yaz tatilinin sonuna kadar aileler, çocukların kahvaltılarını Madam Anush’un evinde yapmalarına izin verdiler.

Bir sabah Martı, çocuklardan birinin getirdiği kokteyl sosisi tek hamlede mideye indirdikten sonra, Sakız ve Cingöz’e dönerek, sabahleyin Kumkapı İskelesi’nde kuyruksuz bir kedi gördüğünü söyledi.

Sakız ve Cingöz’ün evden ilk ve son çıkışları o sabah oldu. Martı sözünü bitirmeden her ikisi de ok gibi fırlamış, soluğu sokak kapısının önünde almışlardı. Anush olağanüstü bir durum olduğunu, çılgınca kapıyı tırmıklayan kedileri engelleyemeyeceğini anlamıştı. Onları çocuklara emanet edip arkalarından bir tas su dökerek uğurladı.

Serçeler, kedilerle çocukların üstünde uçuyor, Martı en önde ve yukarıda, hepsine rehberlik ediyordu.

Cumbanın penceresinden endişeyle yol gözleyen Anush bir saat kadar sonra rahat nefes alabildi. Cıvıltılı grup gittiği gibi geri dönüyordu.

Hep birlikte evin önüne vardıklarında, Anush Sakız’la Cingöz’deki değişikliği hemen fark etti. İki kedi hiç durmadan hoplayıp zıplıyor, grubun çevresinde tur atarken olmadık şirinlikler yapıyorlardı.

Derken Anush çocukların arasındaki yabancıyı gördü: Tüyleri Cingöz’e, gözleri Sakız’a benzeyen, meraklı gözlerle hiç durmadan sağı solu kolaçan eden, kuyruksuz bir kedi…

Anush, Sakız ve Cingöz’ün anneleri Meraklı Mahmure’ye kavuştuklarını ve o günden sonra hep birlikte daha büyük, daha mutlu bir aile olacaklarını derhal sezdi.

Huzurevinden çıktığından bu yana her geçen gün daha da güzelleşen yaşamı için ellerini açıp Tanrı’ya şükretti. Tırmalama seslerini duyar duymaz sabırsızlıkla kapıyı açmaya koştu.